να θυμομαστε και να θυμιζουμε.....

Ο Τζων Βεϊνόγλου καταγόταν από τη Σμύρνη και διετέλεσε ραδιοσκηνοθέτης, ραδιοσυγγραφέας και
προϊστάμενος εκφωνητών της ΕΡΤ. Μετείχε στο Δ.Σ. της «Ενώσεως Σμυρναίων» ( Βλ. Γιώργος Ν.
Λαμψίδης, Οι πρόσφυγες του 1922, σ. 199).
Το κείμενο που ακολουθεί είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό ΟΜΟΛΟΓΙΑ, Μηνιαία Έκδοσις
Ενημερώσεως της Ιεράς Μητροπόλεως Νικαίας. «60 χρόνια. 1922-1982. Αφιέρωμα. Μνήμη
Μικρασίας», σ.σ. 43-45.
Αποτελεί -κατά τον γράφοντα- μία ολοκληρωμένη, αν και συνοπτική αναφορά, της συμβολής των
Αλησμόνητων Πατρίδων της «καθ' ημάς Ανατολής» -και ειδικότερα της Μικράς Ασίας- όχι μόνο στον
ελληνικό αλλά και στον παγκόσμιο πολιτισμό.
Στη σύγχρονη εποχή , στην οποία κυριαρχούν σύγχυση των αξιών και σκόπιμη διαστρέβλωση των
εννοιών, ο Τζων Βεϊνόγλου και πολλοί άλλοι με το έργο τους ενισχύουν την ιστορική Μνήμη του λαού
μας, την τόσο απαραίτητη για την εθνική μας επιβίωση.
Επιμέλεια: Ιωάννης Χρ. Ιακωβίδης Επιστημονικός Συνεργάτης Παντείου Πανεπιστημίου

Να θυμόμαστε και ας θυμίζομε:
• Η Μικρασία ήταν το λίκνο της Χριστιανικής σκέψης.
• Εκεί δίδαξαν οι Απόστολοι.
• Εκεί έδρασαν οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας - Καππαδόκες και άλλοι.
• Εκεί άθλησαν επώνυμοι Άγιοι της ορθοδοξίας.
• Εκεί μαρτύρησαν ανώνυμοι μάρτυρες που τιμά η Εκκλησία μας.
• Λίγα ονόματα - σεμνώματα. Απόστολος Παύλος, Άη Βασί¬λης, 'Αη Γιώργης, Άη Νικόλας, Άη Γρηγόρης, Άη Σάββας, Άγιοι Ανάργυροι, Άγιοι Θόδωροι, Άη Παντελεήμονας, Άη Στυλιανός, Αγία Μαρίνα,Αγία Γλυκερία.
• Εκεί -στην Ανατολή- όλες οι Σύνοδοι. Κι εκτός τις μεγάλες Συνόδους, οι μητροπολίτες, αρχιεπίσκοποι κι επίσημοι της Μικρασίας, συνέρχονται ταχτικά, για να δώσουν, όλοι μαζί, λύσεις στα εκκλησιαστικά προβλήματα, μια και η Δημοκρατία παραμένει Ιωνικό προνόμιο, αντίθετα με την Εκκλησία της Ρώμης, που διακηρύττει το «αλάνθαστο» του Προκαθημένου της.
• Στη Σμύρνη ο πρώτος χριστιανικός ναός -δεκαεφτά μόλις χρόνια μετά τη Σταύρωση- «Κυριάκος οίκος» λεγόταν.
• Μικρασιάτες οι μεγάλοι βυζαντινοί αυτοκράτορες: Άγγελοι, Ίσαυροι, Φωκάδες, Κομνηνοί, ο Τσιμισκής.
• Μικρασιάτες οι Ακρίτες που κράταγαν κεφάλι στους εισβολείς, Κι όταν η Μικρασία, πηγή πλούτου, δύναμης, ανθρώπινου υλικού, έπεσε στον Τούρκο, έσβησε και το Βυζάντιο. Και ύστερα απ' την Πτώση, η Νίκαια κι η Τραπεζούντα, νησίδες πέρα για πέρα ελληνικές, μέσα στο τούρκικο σκοτάδι.
• Όπως αναγκάζεται να ομολογήσει ο μισέλληνας Κρουμπάχερί!«ή Μικρα Ασια ήταν τότε τα κρησφύγετο του ανθρωπισμού της Δύσης». Και αυτό το πνεύμα, από την Πόλη και τη Σμύρνη, περνάει στη Δύση και δημιουργεί την Αναγέννηση.
Να θυμόμαστε και ας θυμίζομε:

•Πως στα σχολεία εκείνα, τη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Πόλης, το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, την Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης, την Ακαδημία Κυδωνιών, την !|Αναξαγόρειο των Βούρλων, δεν διδάσκονταν «κολλυβογράμματα».
• Ήταν μικρά πανεπιστήμια οι σχολές εκείνες. Οι μαθητές για τους οποίους ο Κούμας έγραψε πως οι «νέοι εκείνοι με τους ανοικτούς ορίζοντες είναι ο αληθής θησαυρός της Ελλάδος»- μάθαιναν: Γραμματικά. Παλαιά και σύγχρονη γεωγραφία. Προϊστορική αρχαία, παλαιά και σύγχρονη ιστορία των Εθνών. Μαθηματικά, γεωμετρία, φυσική, αστρονομία.
Θεωρία της μουσικής. Λογική, ηθική, αισθητική. Ιστορία της φιλοσοφίας, σύνταγμα της φιλοσοφίας - δεν είναι παρά η πρώτη μεταφορά στην ελληνική γλώσσα της καντιανής φιλοσοφίας. Άλλωστε εκεί στην Ιωνία πρωτοεμφανίστηκαν οι έλληνες διαφωτιστές.
Να θυμόμαστε και ας θυμίζομε:
• Την ύψιστη συμβολή της Ιωνίας στον Μεγάλο Ξεσηκωμό, σε αίμα και χρήμα.
• Εκατοντάδες χιλιάδες χρυσές λίρες στην κάσα της Φιλικής.
• Με σμυρνέικα μπαρουτόβολα άρχισε ο Αγώνας στην Πελοπόννησο.
• Αν και υπήρχαν χωριά -τα πιο φτωχά- χωρίς ούτε έναν Έλληνα - πράγμα που δεν συνέβαινε στη Δυτική Ελλάδα.
• Αν και δεν υπήρχαν αρματολίκια στη Μικρασία (δηλαδή Έλληνες ένοπλοι στην υπηρεσία των πασάδων), οι 'Ίωνες έδωσαν άφθονο αίμα.
• Πήραν μέρος μαζί με τον Υψηλάντη, στη Μολδοβλαχία.
• Οργάνωσε αντάρτικο, εκτός απ' τα περίχωρα της Σμύρνης και στο Αίβαλί (ερημώθηκε εντελώς και πυρπολήθηκε η πολιτεία των 35.000 κατοίκων), την Πέργαμο, την Έφεσο, την Προύσα, την Άγκυρα ακόμα.
• «Επί δύο περίπου έτη, οι Τούρκοι, καθ' εκάστην, προέπεμπον εις τον Άδην δεκάδας Ελλήνων» όπως λέει ο Φιλήμων, που προσθέτει «Γυναίκες και νεανίδες ερρίπτοντο εις την θά¬λασσαν ίνα σωθώσι της σφαγής, της ατιμώσεως; του εξαν-δραποδισμού», Άλλο Σούλι εκεί.
• Κι' όλο αυτό το αντάρτικο, ανάγκασε τον Χασάν Πασά με την στρατιά ταυ να μείνει στη Μικρασία και να σωθή ο Μοριάς. Κι' αργότερα δημιουργούν την Ιωνική Φάλαγγα που έρχεται στη Δυτική Ελλάδα και παίρνει μέρος σε άπειρες μάχες. 40.000 πολεμιστές. 14.000 νεκροί που πολέμησαν και έπεσαν πειθόμενοι τω ρήματι της στήλης της αρχαίας Πριήνης. «Ανθρώποις Έλλησι•ι, ουδέν μείζον εστίν Ελευθερίης». Να θυμόμαστε και ας θυμιζουμε:
Τη μεγάλη ακμή της Σμύρνης τους δύο τελευταίους αιώνες, σε όλους τους τομείς.
• Την παιδεία: Η Ευαγγελική Σχολή είχε στη βιβλιοθήκη της 50.000 τόμους και 180 σπανιότατα χειρόγραφα. Στο μουσείο της 3.000 αγάλματα, γλυπτά και αγγεία και 14.000 αρχαία νομίσματα. Το Κεντρικό Παρθεναγωγείο, με 7 παραρτήματα, είχε στην ταράτσα του μεγαλόπρεπου κτηρίου του πλανητάριο. Κι ύστερα το Ομήρειο Παρθεναγωγείο με την υψηλή του παιδεία κι οι άλλες ιδιωτικές σχολές. 387 σχολεία στην περιοχή της Σμύρνης, με 1947 δάσκαλους και 63.000 μαθητές και μαθήτριες.
• Την υγεία. Το πρώτο Νοσοκομείο Σμύρνης, 113 χρόνια πριν, από το πρώτο της Αθήνας. Χίλια περίπου κρεβάτια, στα νοσοκομεία της Σμύρνης το 1900, 10 κλινικές, 6 χειρουργεία, μικροβιολογικά και ακτινολογικά εργαστήρια. Αντιελονοσιακό, αντιφυματικό, αφροδισιακό και αντιτραχωματικό κέντρα. Ιατρεία παρακολουθήσεως εγκύων και βρεφικοί σταθμοί, Υπηρεσία Δημόσιας Υγιεινής και σχολές μαιών και νοσοκόμων.
• Πνευματική και καλλιτεχνική ζωή. Η πρώτη εφημερίδα κυ¬κλοφόρησε στη Σμύρνη στα 1831, κι από τότε μέχρι το 1922 εκδόθηκαν 135 εφημερίδες και περιοδικά. Πολιτικά, εκκλησιαστικά, γενικής μόρφωσης, σατιρικά, επαγγελματικά. Ακόμα και σοσιαλιστικό περιοδικό κυκλοφορούσε απ' το 1903 - ο «Εργάτης», 14 τα τυπογραφεία της Σμύρνης με δεκάδες βιβλία κάθε χρόνο. Το πρώτο βιβλίο τυπώθηκε στη Σμύρνη στα 1764. Και οι πρώτες μουσικές παρτιτούρες που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα είχαν τυπωθή στη Σμύρνη πριν 130 χρόνια.
• Πέντε θέατρα υπήρχαν στη Σμύρνη και τα περίχωρα της. Με θιάσους λυρικούς και πρόζας. Η πρώτη θεατρική παράσταση στη Σμύρνη σημειώνεται στα 1657 με τον «Νικομήδη» του Κορνέϊγ. Μερικά ονόματα: Η Κυβέλη, οι αδελφές Βερώνη, η Παρασκευοπούλου, η Μπριλάντη, η Γκιουζέπε, ο Σαγιώρ, ο Στυλιανόπουλος, ο Μήτσος Μυράτ, ο Μίκης Ιακωβίδης, ο Γιώργος Γληνός, ο Στέλιος Βόκοβιτς, ο Κάρολος Κουν.
• Πλούσια κι η μουσική ζωή στη Σμύρνη. Κοντσέρτα, μουσική δωματίου, μουσικά και φιλολογικά προβέγγερα, ορχήστρες για τις τέσσερις πολυτελείς λέσχες, τα κέντρα, τα θέατρα, τους βουβούς κινηματογράφους. Μπάντες, εστουντιαντίνες και χορωδίες στα σχολεία και σε πολιτιστικούς, φιλανθρωπι¬κούς, αθλητικούς συλλόγους.
• Και δεκατέσσερις κομπανίες στα λαϊκά κέντρα. Τα «πολιτάκια» της Σμύρνης κλήθηκαν στα 1903 στο Λονδίνο και πήραν μέρος στη στέψη του Άγγλου Βασιλιά.
• Κι όλοι αυτοί οι Έλληνες καλλιτέχνες της Ιωνίας και της Μικρασίας γενικότερα, ύστερα από την Καταστροφή του '22, φέραν μαζί τους τους Ιωνικούς μουσικούς τρόπους και δημιούργησαν το σύγχρονο ελληνικό λάίκό τραγούδι.
Να θυμόμαστε και ας θυμίζομε:
• Όλα πλούσια ήτανε στη Σμύρνη. Οι καρποί της γης της. Η οικονομική της ζωή. Εμπόριο, βιοτεχνία, ναυτιλία, βιομηχανία, στο μεγαλύτερο μέρος στα χέρια των Ελλήνωγ.
• Στο Φραγκομαχαλά (στην οδό Ερμού της Σμύρνης) διακόσια (200) πολυτελή μαγαζιά κι απ' αυτά τα εκατόν εξήντα τρία (163)-ελληνικά και τρία μόνο τουρκικα,, χρηματιστήριο εμπορευμάτων και εξήντα μία ασφαλιστικές εταιρείες.
• Πλούσια και η αθλητική ζωή της Σμύρνης. Δύο τα αθλητικά σωματεία μ' επικεφαλής τον Απόλλωνα και τον Πανιώνιο. Και τα σωματεία αυτά δεν περιορίζονταν μόνο στα αθλητικά (ποδόσφαιρο, στίβος, ποδηλασία, ναυτικά αγωνίσματα, ξιφασκία, πυγμαχία, γκολφ, τέννις, ιππικοί αγώνες και ιπποδρομίες) αλλά εκτείνονταν και σε ό,τι είχε σχέση και με την πνευματική καλλιέργεια.
• Συναυλίες, εκθέσεις ζωγραφικής και γλυπτικής, διαλέξεις, ποιητικοί διαγωνισμοί.
• Όλα πλούσια στη Σμύρνη, την Ιωνία, τη Μικρασία. Πλούσια η ζωή. Πλούσια η αγροτιά κι η εργατιά, Πλούσια και η καρδιά του Μικρασιάτη.
• Κι ήρθε η καταστροφή του '22. Πλούσιες και οι θυσίες: 1.000.000 ελληνικές ψυχές αδικοχαμένες, 1.500.000 πρόσφυγες, 302.000.000 χρυσές λίρες οι υλικές ζημιές.
Να θυμόμαστε και ας θυμίζομε προς κάθε κατεύθυνση. Κι ας μην τα γράφουν όλα τα βιβλία.


θυμαμαι τους στιχους του φιλου μου ποιητη Γιωργου Χαριτωνιδη :
"Αν έπρεπε να αφανιστούμε,
αν έπρεπε να χάσουμε σπίτια και περιουσίες,
υπήρχαν πολλές καταστροφές.
οι σεισμοί,
οι πλημμύρες,
οι πυρκαγιές."

•